Kleine verandering, grote verbetering. Een docente op een MBO-instelling volgde een incompany training progressiegericht werken en lesgeven. In de eerste sessie behandelden we onder andere de concepten gecontroleerde en autonome motivatie en progressiegericht sturen.

Verrassend makkelijk! Het werkte echt geweldig! Het gesprek ging veel gemakkelijker dan ik had gedacht. Ik kon het bijna niet geloven: ‘Kan het echt zo snel vooruit gaan?’ Zomaar een paar uitspraken van mensen die de progressiegerichte interventies hebben toegepast in hun gesprekken. Die verrassing en opluchting zien we vaak bij cursisten die drie dingen hebben gedaan.

Voorwaardelijke condities voor welbevinden. SDT definieert de basisbehoeften als noodzakelijke voorwaarden voor menselijk welzijn, groei en bloei. Is de vervulling van de psychologische basisbehoeften echt een voorwaarde voor floreren? Is de frustratie van die psychologische basisbehoeften echt een voorwaarde voor onwelbevinden? In dit artikel schreef ik al iets over de noodzakelijke voorwaarde analyse, die sinds kort wordt gebruikt door zelfdeterminatietheorie-onderzoekers om antwoorden te vinden op dit soort vragen. Olafsen et al (2025) schreven een artikel waarin ze tot nieuwe richtinggevende ideeën komen.

De noodzaak van psychologische basisbehoeftenvervulling. De zelfdeterminatietheorie (SDT) stelt dat alle mensen drie psychologische basisbehoeften hebben, de behoefte aan autonomie, competentie en verbondenheid. Het woord basisbehoefte verwijst naar een noodzaaklogica. De vervulling van de psychologische basisbehoeften is een voorwaarde voor menselijk floreren. De basisbehoeften zijn als het ware de psychologische voedingsstoffen die noodzakelijk zijn voor effectief en gezond functioneren, anders dan de piramide van Maslow lijkt te suggereren.

Tien sleutels tot psychologische rijkdom. Veel mensen zien een goed leven als een leven waarin ze gelukkig zijn. Ook zien veel mensen een goed leven als een leven dat betekenisvol is voor de wereld. Naast die twee paden voor een goed leven, reikt Oishi een derde pad aan: een psychologisch rijk leven. In deze bijdrage kun je meer lezen over wat hij daaronder verstaat. In zijn boek reikt Oishi tien, op onderzoek gebaseerde, sleutels aan tot een psychologisch rijk leven.

Psychologische rijkdom: een derde optie voor een goed leven. Omdat we maar een beperkt aantal jaren leven, is een van de grote vraagstukken voor mensen: wat is een goed leven? Gelukkig leven of betekenisvol leven zijn twee invalshoeken om een goed leven te beschrijven. Oishi (2025) zet er een derde optie naast: een psychologisch rijk leven.

Sturen op nut in trainingen. Een deelnemer aan de training progressiegericht coachen stelde me de volgende vraag: ‘N.a.v. de nuttigheidsvraag podcast ben ik geïnteresseerd geraakt om de nuttigheidsvraag bij de start van een training te stellen. Ik ben alleen nog opzoek naar het ‘wat daarna’? De nuttigheidsvraag is gesteld. Trainees geven een antwoord en wat is dan de stap die ik daarna zet?’ Een interessante vraag en in deze bijdrage reik ik een paar invalshoeken aan.

Samen lachen geeft energie. Bij de start van onze trainingssessies geven we de deelnemers altijd gelegenheid om even te wandelen. Die wandeling geven we een progressiegerichte vraag of thema mee. Afgelopen week wisselden de deelnemers aan de opleiding progressiegericht leidinggeven een energiegevend moment van de afgelopen periode uit.

Door progressie te boeken kom je in flow. Flow is heel plezierig voor mensen. Als je helemaal opgaat in een activiteit vliegt de tijd voorbij. In wetenschappelijk onderzoek is flow een veelzijdig concept dat verschillende aspecten omvat, zoals concentratie, belonende gevoelens, samensmelting van gedachten en acties, geen besef van tijd, duidelijke focus op doelen, een gevoel van controle, niet bezig zijn met jezelf (een verlies van zelfbewustzijn), directe feedback en optimale uitdaging. Je kunt al die aspecten samenvoegen onder drie kernkenmerken: absorptie, het doen van de activiteit is een beloning in zichzelf (intrinsieke beloning) en moeiteloze concentratie.

Het risico van utopisch denken. Veel adviseurs en coaches laten teams of individuele cliënten dromen over de toekomst. Ze vragen dan bijvoorbeeld om je voor te stellen dat je een toverstafje hebt en dat alle problemen zijn opgelost. Is dat een effectieve manier om teams en individuen te helpen? Het dromen over een utopische toekomst kan prettig aanvoelen, maar onbedoeld inertie opwekken. Dromen over een geweldige toekomst waarin huidige problemen zijn opgelost gaat vaak samen met een afname van negatieve gevoelens. Je voelt je dan beter in het hier en nu. Maar tegelijkertijd laten diverse onderzoeken (hier en hier) zien dat je actiebereidheid en je intentie om acties te gaan ondernemen om de problemen op te lossen afnemen. Het voelt alsof die mooie toekomst er al is, je bent er al. En als je er al bent, dan hoef je niets meer te doen.