Een leuke oefening om deelnemers in een groep met elkaar in gesprek te laten komen is een variant op speeddaten. Je laat mensen dan in meerdere rondjes kennis met elkaar maken, waarbij telkens als er een signaal gaat gewisseld wordt van gesprekspartner. Maar welke focus geef je mee voor deze gesprekjes?

Waarop richt zich onze basisbehoefte: verbondenheid of relatie? De drie basisbehoeften die de SDT beschrijft zijn de behoefte aan autonomy, competence en relatedness. In sommige literatuur wordt die laatste behoefte in het Nederlands vertaalt met ‘relatie’. Die term is volgens mij niet precies genoeg. De preciezere term is ‘verbondenheid’.

Onderzoek binnen de zelfdeterminatietheorie laat zien dat het type motivatie van een medewerker en diens innerlijke werkbeleving gerelateerd zijn aan elkaar.

In ‘Contemporary theories of learning’ beschrijft Illeris een leertheorie. Hij definieert leren als volgt: leren is elk proces dat in levende organismen leidt tot permanente verandering van capaciteiten, waarbij dat proces niet uitsluitend afhangt van biologische rijping (Illeris, 2007).

In het boek Contemporary theories of learning  onderscheidt Illeris vier typen leren. Ik vind de indeling in de vier typen leren bruikbaar, omdat je hiermee als trainer of docent bewust kunt nadenken over welke typen leren in de opzet van je training of les mogelijk worden voor je deelnemers en studenten. De vier typen zijn:

Enkele gedachten over verplichte trainingen. Een deelnemer aan de opleiding progressiegericht werken vertelde me na afloop van de zesde dag het volgende: ‘Het maakt echt verschil of je een training volgt vanuit eigen behoefte of omdat je gestuurd wordt! Veel dank’. Deze deelnemer had een jaar geleden een in-company studiedag progressiegericht werken bijgewoond waartoe ze zich verplicht had gevoeld. Maar omdat de materie haar toch boeide had ze zich een paar maanden na de studiedag ingeschreven voor de opleiding progressiegericht werken . Dat had haar veel opgeleverd, vandaar haar opmerking.

De traditionele kijk op adolescentie is dat deze levensfase automatisch gepaard moet gaan met het ruw losbreken van de ouders. De puber moet zich wel rebels opstellen om zijn eigen identiteit te ontwikkelen, los te komen, onafhankelijk te worden van de ouders.

Niet alles wat we doen en zeggen in ons dagelijks leven hoeft een wetenschappelijke basis te hebben. Dat lijkt me niet nodig en ik denk ook niet dat dat kan. Ook denk ik dat we er niet aan ontkomen om dingen te doen en te zeggen waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat ze niet effectief zijn, simpelweg omdat we zelf de kennis ontberen.
Hoewel perfectie niet nodig is en niet bestaat, lees en hoor ik regelmatig de volgende redenering die me niet aanspreekt:

‘Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is voor xxx is het toch goed om xxx te gebruiken omdat yyy belangrijk is om te bereiken’.Klik hier om meer te lezen

Geeft niks dat je bent gezakt, je hebt wel goed je best gedaan. Dat zei Jurgens vader tegen Jurgen die was gezakt voor zijn natuurkunde-examen.

Is dit een goede manier van reageren?

Uit groeimindsetonderzoek blijkt dat dit soort inspanningscomplimenten averechts kunnen werken. De opmerking van Jurgens vader kan door Jurgen worden geïnterpreteerd als teken dat hij weinig aanleg heeft voor natuurkunde. Mensen die denken dat er een inverse relatie is tussen aanleg en inspanning blijken een inspanningscompliment voor een slecht resultaat te interpreteren als een teken van lage aanleg. En er zijn veel leerlingen die denken dat degenen die het beste in een vak zijn, degenen zijn die weinig hoeven te doen voor hoge cijfers.

Preciezer

Carol Dweck pleit daarom voor een preciezere vorm van complimenteren. Dus niet in het algemeen iemand complimenteren met zijn geleverde inspanning. Maar complimenteren op de inspanning die gerelateerd is aan de uitkomst of het leerproces. Dan wordt duidelijk dat het niet alleen gaat om inspanning, maar om effectieve inspanning. Immers, uren lang boven je natuurkundeboek hangen terwijl je niks begrijpt is wel veel inspanning maar weinig effectief. En een inspanningscompliment zou ertoe kunnen leiden dat Jurgen nog meer uren op dezelfde ineffectieve manier gaat blokken.

Wat had Jurgens vader beter kunnen zeggen?

In deze situatie is het geven van een compliment niet zo nuttig. Wel is het belangrijk om erkenning te geven voor wat Jurgen al heeft geprobeerd en wat hem al lukt. Jurgens vader had bijvoorbeeld kunnen zeggen: ‘Vervelend voor je! Ik heb gezien dat je er genoeg uren in hebt gestopt, dus ik vermoed dat de manier waarop je hebt gestudeerd nog niet effectief genoeg is. Heb je een idee hoe je effectiever kunt gaan studeren voor natuurkunde zodat je er meer van leert begrijpen en je resultaten dus ook gaan verbeteren?’

Drie samenhangende groeimindsetinterventies

Een interessante en veelbelovende reactie zou ook zijn geweest om de drie samenhangende groeimindsetinterventies te gebruiken.

Het gaat erom dat Jurgen betere leerstrategieën gaat vinden, hulp krijgt, feedback krijgt, doorgaat met inspanning leveren maar dan op een effectievere manier. Daartoe is Jurgen bereid wanneer hij zijn onvoldoende verklaart in termen van ‘ik begrijp het nog niet goed genoeg’, in plaats van ‘ik heb hier geen aanleg voor’.

In het nieuwste boek van John Hattie kwam ik een mooie groeimindset-interventie tegen: my wonderful mistake. Hattie beschrijft hoe leerlingen aan het einde van de les een reflectieformuliertje invullen waarin ze beschrijven welke ‘wonderful mistake’ ze die les hebben gemaakt en wat ze ervan hebben geleerd.Klik hier om meer te lezen